OSMANLI DEVLETİ KURTULUŞ DÖNEMİ

OSMANLI KURULUŞ DEVRİ

GİRİŞ:Anadolu (Türkiye) Selçuklularının 1308 yılında ortadan kalkmasıyla beraber, özellikle batı Anadolu’da beylikler arasında, Türk birliğini yeniden oluşturmayı amaçlayan mücadeleler kızışmıştır. İşte bu mücadelelerin neticesinde Anadolu’da Osmanoğullarının yıldızı parlayacak ve altı yüzyılı aşan muhteşem bir Türk devletine tanıklık edecektir.
Söğüt’te temeli atılan Osmanlı Devleti, hakimiyeti altındaki ülke sınırlarını XVI. Yy içinde en geniş boyutlara ulaştırmıştır.Bugün dünya haritası üzerinde yer alan:
Macaristan, Slovanya, Hırvatistan, Bosna Hersek, Sırbistan, Karadağ, Kosova, Makedonya, Arnavutluk, Romanya, Bulgaristan, Yunanistan, Türkiye, Moldavya, Ukrayna, Kırım, Dağıstan ve Kafkaslar, Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, Irak, Suriye, Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar, Umman, Kuveyt, Yemen, İsrail, Lübnan, Birleşik Arap Emirlikleri, Ürdün, Sudan, Mısır, Etiyopya, Somali, Eritre, Libya, Tunus, Cezayir, Kıbrıs, İran’ın batı kısımları, kısaca Basra’dan Viyana’ya, Kafkasya’dan Fas’a, Kırım’dan Yemen’e kadar olan coğrafya üzerindeki bütün devletler Osmanlı devletinin sınırları içerisinde idi.
Osmanlı devleti, iki imparatorluk, onlarca devlet ve bir çok beyliğe son vermiş, devrinin bir çok büyük devletini dize getirmiştir.
OSMANLI KURULUŞ DEVRİ
Kuruluş Dönemi Hükümdarları:
 Osman Bey (1281-1324)
 Orhan Bey (1326-1362)
 I. Murat (1362-1389)
 Yıldırım Beyazıt (1389-1402)
 Çelebi Mehmet (1413-1421)
 II. Murad (1421-1451)
Osmanlı Beyliğinin Kuruluşu
Osmanlılar Oğuzların Kayı boyuna mensuptur.Kayı güç ve kudret sahibi demektir. Oğuz inanışına göre Kayı Han Osmanlıların atasıdır. Kayılar, Oğuzların sağ kolda yer alan Bozokların, Günhan kolunun en büyük boyudur. Kayı Han Oğuz Kağan’ın en büyük oğludur. Bu durum Kayılara diğer Oğuz boyları arasında itibar sağlamıştır.Kayı boyunun damgası ( I-Y-I ) dır.
Kayıların Anadolu’ya Gelişi
Kayılar Selçuklularla birlikte İran yaylasına geldiler.Malazgirt savaşından sonra Anadolu’nun fethine katıldılar.Moğol istilası ile birlikte Anadolu’ya göç etmişlerdir.Anadolu’da Ahlat yöresine yerleştiler.Başlarında Süleyman şah olduğu halde güneydoğu Anadolu’ya geçtiler. Süleyman şah Halep’e giderken Fırat’ta boğulmuş ve Türk mezarı da denilen Caber kalesine defnedilmiştir.Babasının ölümüyle Kayıların bir kısmının başına Ertuğrul Gazi geçmişti.(Kayıların bir kısmı ayrılarak Urfa-Viranşehir, Mardin- Derik arasındaki Beriyye bölgesine, bir kısmı da Anadolu’ya dağılmıştır)Kayılar 1230 Yassı çemen savaşında Anadolu Selçuklularının yanında yer aldılar.Savaştan sonra Ertuğrul Gazi yönetimindeki kayılar I. Alaaddin Keykubat tarafından önce Ankara yakınlarındaki Karacadağ bölgesine daha sonra Bizans sınırında Söğüt, Domaniç bölgesine uçbeyliği olarak yerleştirildiler.
Osmanlı beyliği kurulduğunda balkanlardaki Genel Durum
Balkanlarda siyasi birlik yoktu.Balkan devletleri kendi aralarında savaşlar yapıyorlardı.Var olan devletler şunlardır:
1. Bulgar Krallığı
2. Sırp Krallığı
3. Macar krallığı
En güçlü devlet Sırp Krallığı idi.Bunların dışında Bosna Hersek,Eflak,Boğdan,Erdel ve Arnavutluk beylikleri gibi küçük devletlerde vardı.Trakya ve mora ise Bizans egemenliğinde idi.
Öte yandan Bizans eski gücünü kaybetmiş, ancak siyasi varlığını devam ettirebilmek amacıyla Balkan devletleri ile mücadele halindeydi.Devletin başında Paleoglar sülalesi bulunuyordu.Kendi içinde de taht mücadeleleri sürüyordu.Yerel yöneticiler (Tekfurlar) merkezi yönetimi dinlemiyordu.halk ağır vergiler altında eziliyordu.İç ve dış ticaret Venedikliler ve Cenevizlilerin eline geçmişti.
Anadolu’nun Genel Durumu
Osmanlı Beyliği kurulduğu yıllarda Anadolu Türk beylikleri kendi aralarında mücadele halindeydi.Anadolu Selçuklu Devletinden ayrılan yirmiye yakın beylik vardı.
Trabzon Rum Devleti Karadeniz bölgesine hakimdi.Ancak doğal engeller genişlemesine müsaade etmiyordu.İlhanlılara vergi veriyorlardı.
Anadolu’nun doğusunda bulunan ilhanlılar bölgenin en güçlü devleti idi.1299 da bir çok Anadolu beyliği bağımsızlığını ilan edince etkisi azaldı.
Anadolu’nun güneyinde Memluk Devleti vardı. Suriye,Mısır ve Arabistan’a hakimdi.
Osmanlı Devletinin Kuruluşunu ve Gelişmesini Hazırlayan Nedenler
1. Coğrafi Konum:Osmanlıların yerleştiği uç bölgesi devletin kuruluşunda ve gelişmesinde çok faydalı olmuştur.Moğolların tesir alanının dışında kalmışlardır.Ayrıca zayıf Bizans sınırındadır.
2. Osmanlı Hanedanının Özelliği: Osmanlı kuruluş dönemi padişahları teşkilatçı ve siyasi dehaya sahipti.
3. Komşu Beyliklerin yakın davranması:Diğer beylikler Bizans’a karşı gaza ve cihatta bulunan Osmanlı Beyliğine büyük sevgi duyuyorlardı.
4. Osmanlı Devlet Teşkilatının Mükemmelliği:askeri, Adli, İktisadi ve Ticari teşkilat sağlam esaslar üzerine oturtulmuştu.
5. Osmanlı Hakimiyetinin Taksim Edilmemesi:daha önceki Türk devletlerinden farklı olarak topraklar hükümdar ailesinin değil hükümdarın malı sayılmıştır.Bu durum merkezi yönetimi güçlendirmiştir.
6. Bizans’ın Durumu:IV. Haçlı seferinden sonra Bizans karışıklıklardan kurtulamamıştır. Bizans’ın zayıflaması Osmanlı devletinin işine yaramıştır.
7. Osmanlıların İskan Siyaseti:Osmanlılar fethettiklere yerlere sistemli bir iskan siyaseti uygulanışlardır.Doğudan Moğolların önünden kaçıp gelen Türkmenler bu durumu kolaylaştırmıştır.Fethedilen bölgeler kısa zamanda Türkleştirilmiştir.
8. Fethedilen Bölgelerde Halka İyi Davranılması:Fethedilen bölgelerde yerli halka müsamahalı davranılmıştır.
9. Fethedilen Toprakların Taksim ve İdaresi:Osmanlılar Rumeli’de ele geçirdikleri toprakları miri arazi haline getirmiş böylece halkı senyor baskısından keyfi vergilerden kurtarmıştır.Dini kurumların mallarına dokunmamıştır.
10. Osmanlı Ordusunun Güçlülüğü:Osmanlı ordusu devrinin en disiplinli ve güçlü ordusudur.
11. Gaza ve cihat Anlayışı:Gaza ve cihat anlayışı fetihleri kolaylaştırmıştır.
Ertuğrul Bey Dönemi
Kayılar önceleri Çobanoğulları Beyliğine bağlıydı. Çobanoğulları ise Anadolu Selçuklularına bağlıydı. Yapılan fetihler sonucunda Söğüt, Domaniç, Ermeni Derbendi Kayılara verildi.Ertuğrul Gazi ölünceye kadar(1281) Anadolu Selçuklularına bağlı kaldı.
Osman Bey Dönemi (1281-1324)
Selçuklu Sultanı Osman Bey’e Söğüt ve havalisini vererek, Osman Beyin aşiret reisliğini kabul etti.1281 yılında kayı boyunun yönetimine geçen Osman Bey Ahi’lerin en saygın kişisi Şeyh Edebâli’nin kızı Mal Hatun ile evlendi.Böylece bölgedeki Ahiler ve dervişlerin desteğini kazandı.
Osman Bey Söğütten sonra Bilecik, Karacahisar, İnegöl’ü aldı.Başkenti Bilecik’e taşıdı.(1288)
1299’da bağımsızlığını ilan etti.Selçuklu sultanı III. Alaaddin Keykubat’ın İlhanlı hükümdarı Gazan Han kuvvetleri tarafından tutulup İran’a götürülmesi üzerine Selçuklu ulemalarından bazıları ve bölgedeki Türkmen beylerinden bir kısmı oğuz geleneğine uyarak Osman Bey’in idaresine girdi.1301’de Yarhisar’ı alarak başkent yaptı.Bunun üzerine tekfurlara yardım etmek için gelen Bizans ordusuyla yapılan 1302 Koyunhisar savaşında (Baphaeon) galip geldi.Bu savaş Osmanlıların Bizans’la yaptıkları ilk savaş ve ilk galibiyettir.Akyazı, Mudurnu, Sapanca, Yalova ve Mudanya alınarak Bursa kuşatıldı.Marmara denizinde İmrehor adası alındı.
Osman Gazi ilk Osmanlı parasını bastırmıştır.ilk Osmanlı kadısı karamanlı Dursun Fakih Karacahisar'a tayin edilmiştir.
Bu fetihler üzerine Anadolu Selçuklu Sultanı Osman Gaziye beylik alameti göndererek Eskişehir ve İnönü'yü de verdi.Türk devleti geleneğine göre ; Sultana tabl, alem ve tuğ gönderilirdi.
Orhan Gazi Dönemi (1324-1362)
Babasının hastalığından dolayı 1320 yılından beri devlet idaresine vekalet ediyordu.Başarılı yönetimi sonucu boyların kararı ile bey olarak tanındı.
Bursa’nın Fethi (1326)
Orhan Bey babasının isteğiyle Bursa’nın fethine hız verdi.Yaptırdığı iki kaleyle Bursa’yı kontrol altına aldı.Kuşatma altına alınan Bursa teslim oldu.
İpek sanayinin merkezlerinden olan Bursa’nın fethi Osmanlı hazinesine büyük gelir sağladı.devlet merkezi Bursa’ya taşınarak başkent yapıldı.
İznik’in Alınması(1329)
İznik’in kaybının Anadolu’nun kaybı olduğunu bilen Bizans imparatoru Maltepe (Palekanon) önlerine karargah kurdu.Ani bir saldırı ile Bizans kuvvetleri dağıtıldı.Bizans bu savaşla Anadolu’dan çekilmiştir.
Hıristiyanlığın önemli kentlerinden olan İznik Türk hakimiyetine girdi.Başkent İznik’e taşındı.İlk medrese İznik’te açıldı.
Karesioğuları’nın Topraklarının Alınması
Osmanlılar doğudan gelen Türkmenlere yurt bulmak zorundaydılar.Böylece Hıristiyan devletlerle mücadelede üstünlük sağlanacaktı.Yeni topraklar elde edebilmek için Rumeli’ne geçmek gerekiyordu.Çanakkale bölgesine ise Karesioğulları Türk Beyliği hakimdi.Karesioğullarının iç mücadelesinden yaralanılarak 1345’te yapılan bir seferle Balıkesir,Edremit körfezi ve Kapıdağ arasındaki bölgeye hakim olundu.Bu durum Rumeli’ye geçişi kolaylaştırmıştır.Karesioğulları Osmanlı’ya bağlanan ilk beyliktir.Osmanlı ilk donanmasını Karesioğullarından almıştır. Akıncı beylerinden olan Hacı İlbey, Evrenos Gazi Osmanlı hizmetine girdiler.
1353’ de önemli ticaret merkezlerinden İzmit ele geçirildi.1354’ de Ankara Ahilerden alındı.
Rumeli’ye Geçiş
Bizans imparatoru Kantakuzen taht kavgaları sebebiyle Orhan Bey’den yardım istedi.Orhan Gazinin oğlu Süleyman Paşa yardıma gönderildi.(1345) Yapılan yardımlara karşılık Gelibolu yarımadasında Çimpe kalesi üst olarak verildi.(1354)Orhan Bey’in oğlu Süleyman Gazi yönetiminde 20 bin kişilik Osmanlı kuvveti Rumeli’ne geçti.Kısa sürede Gelibolu çevresi alınarak bölgeye Türkmenler yerleştirildi.1357’de Çorlu, arkasından Bolayır, Tekirdağ, Malkara ve Lüleburgaz alındı.
Türklerin Rumeli’ne geçişi Avrupa’da korku meydana getirdi.Tekrar Osmanlıya karşı haçlı seferleri düzenlendi.